Pšenica

Uzgoj pšenice zahtijeva dobar kvalitet tla, adekvatne padavine i sunčevu svjetlost. Glavne zemlje rasta su Kina, Indija, USA, Rusije i Francuske. Pšenica se obično seje u jesen, a bere u proleće.

Pšenica je također važna sirovina za proizvodnju stočne hrane i uzgaja se u poljoprivredi radi poboljšanja tla i kao pokrovni usjev.

Posljednjih godina pšenica je izgubila popularnost zbog zabrinutosti oko netolerancije na gluten i alergija na pšenicu. Ipak, pšenica ostaje jedna od najvažnijih žitarica u svijetu i igra ključnu ulogu u ishrani i poljoprivredi.

porijeklo pšenice

Tačno porijeklo pšenice nije jasno, jer je to drevna kultura koja se uzgaja hiljadama godina. Međutim, vjeruje se da je pšenica izvorno došla sa Bliskog istoka, posebno iz područja takozvanog "Plodnog polumjeseca", koji se proteže preko dijelova današnjeg Iraka, Sirije, Turske i Irana.

Arheološki nalazi ukazuju da su pšenicu na ovim prostorima uzgajali već prije oko 10.000 godina. Vjeruje se da su prve sorte pšenice evoluirale iz divljih trava koje su ljudi selektivno uzgajali za veća zrna i bolje žetve.

Odatle se uzgoj pšenice vremenom proširio na druge dijelove svijeta. Na primjer, stari Egipćani su bili poznati po uzgoju pšenice duž Nila. Pšenica je također stigla u Evropu i Aziju, te je na kraju postala jedna od najvažnijih žitarica na svijetu.

Danas se pšenica uzgaja u mnogim zemljama, uključujući Kinu, Indiju, itd USA, Rusija i Francuska su među najvećim proizvođačima. Poljoprivredne metode i sorte mogu se razlikovati u zavisnosti od regiona, ali pšenica ostaje važna kultura u mnogim dijelovima svijeta.

Vrste i sorte pšenice

Postoje različite vrste i sorte pšenice, koje se razlikuju po svojstvima i upotrebi. Evo nekih od najpoznatijih:

• Meka pšenica (Triticum aestivum): Meka pšenica je najčešće uzgajana vrsta pšenice i uglavnom se koristi za pravljenje brašna. Ima manji sadržaj proteina u odnosu na durum pšenicu, što je čini dobrom za pravljenje hleba, peciva, kolačića i drugih peciva.
• Durum pšenica (Triticum durum): Durum pšenica ima veći sadržaj proteina i bolju ljepljivost od meke pšenice. Uglavnom se koristi za izradu tjestenine kao što su tjestenina, kus-kus i bulgur. Durum pšenica je također poznata po svojoj dobroj otpornosti na toplinu i često se uzgaja u toplim i sušnim krajevima.
• Spelta (Triticum spelta): Spelta je starija sorta pšenice koja je ponovo stekla popularnost poslednjih godina. Sadrži više proteina, vlakana i minerala od meke pšenice i često se smatra zdravijom alternativom. Spelta se koristi za pravljenje hleba, peciva, testenina i muslija.
• Emmer (Triticum dicoccum): Emmer je još jedna drevna sorta pšenice koja je blisko povezana sa pirom. Ima veći sadržaj proteina od meke pšenice i često se koristi za proizvodnju cjelovitih žitarica.
• Kamut (Triticum turgidum): Kamut je registrovani zaštitni znak za posebnu sortu durum pšenice. Ima veći sadržaj proteina od obične pšenice i često se koristi za pravljenje kruha, peciva i proizvoda od žitarica.
• Einkorn (Triticum monococcum): Einkorn je jedna od najstarijih poznatih vrsta pšenice i ima nizak sadržaj glutena. Često se koristi za pravljenje cjelovitih žitarica i posebnih dijetalnih proizvoda.

Ovo je samo nekoliko primjera vrsta i sorti pšenice. Postoje mnoge druge regionalne i specijalne sorte koje se uzgajaju i koriste u različitim dijelovima svijeta.

Hemijska ZusaSastav i nutritivna vrijednost pšenice

Pšenica je žitarica koja sadrži različite hranljive materije. Evo nekoliko informacija o hemikaliji Zusasastav i nutritivna vrijednost pšenice:

• Ugljikohidrati: Pšenica se uglavnom sastoji od ugljikohidrata, posebno škroba. Ovi ugljikohidrati su važan izvor energije za tijelo.
• Proteini: Pšenica takođe sadrži proteine ​​koji se sastoje od aminokiselina. Ovi proteini su važni za izgradnju i popravku tkiva u tijelu. Pšenični proteini sadrže gluten, što može biti problematično za osobe s celijakijom ili netolerancijom na gluten.
• Vlakna: Pšenica je bogata vlaknima, posebno netopivim vlaknima poput celuloze i lignina. Vlakna su važna za zdravu probavu i mogu pomoći u regulaciji nivoa šećera u krvi i smanjenju rizika od srčanih bolesti.
• Vitamini: Pšenica sadrži razne vitamine, uključujući vitamin E, vitamine B kao što su tiamin, riboflavin i niacin, te folnu kiselinu. Ovi vitamini igraju važnu ulogu u metabolizmu i održavanju dobrog zdravlja.
• Minerali: Pšenica takođe sadrži razne minerale kao što su gvožđe, magnezijum, cink i fosfor. Ovi minerali su važni za funkcionisanje organizma i pomažu u održavanju zdravih kostiju i imunog sistema.

Hranljiva vrijednost pšenice varira u zavisnosti od sorte i obrade. Cjelovita pšenica, koja sadrži cijelo zrno, uključujući vanjske slojeve i klice, obično je hranljivija od rafiniranih pšeničnih proizvoda poput bijelog brašna. Integralna pšenica sadrži više vlakana, vitamina i minerala. Važno je napomenuti da pšenica takođe sadrži gluten, što može biti problematično za osobe sa celijakijom ili netolerancijom na gluten. Za ove ljude je važno da pređu na alternative bez glutena.

Proizvodi od pšenice uključuju raznovrsnu hranu napravljenu od pšenice. Evo nekih proizvoda od obične pšenice:

• Hleb: Hleb je jedan od najpoznatijih proizvoda od pšenice i pravi se od pšeničnog brašna, vode, kvasca i soli.
• Tjestenina: Tjestenina se pravi od brašna durum pšenice i vode i dolazi u različitim oblicima kao što su špageti, penne, fusili itd.
• Peciva: Peciva poput keksa, kolača, mafina i kroasana često se prave od pšeničnog brašna, šećera, putera i drugih sastojaka.
• Granola i žitarice: Granola i proizvodi od žitarica kao što su valjani zob, kukuruzne pahuljice i pšenične mekinje često se prave od pšenice ili mješavine žitarica.
• Brašno: Pšenično brašno se koristi kao osnovni sastojak u mnogim pekarskim proizvodima i dolazi u nekoliko varijanti kao što su višenamjensko brašno, integralno pšenično brašno i brašno za kruh.

Kriterijumi kvaliteta za pšenicu

Prilikom ocjenjivanja kvaliteta pšenice uzimaju se u obzir različiti kriteriji. Evo nekih od najvažnijih kriterija kvalitete za pšenicu:

• Sadržaj proteina: Sadržaj proteina je važan pokazatelj kvaliteta pečenja pšenice. Veći sadržaj proteina dovodi do jače mreže glutena, što je važno za elastičnost i strukturu tijesta.
• Kvalitet glutena: Gluten je protein koji nastaje kada se mijesi pšenično tijesto. Kvaliteta glutena utječe na elastičnost, rastezljivost i stabilnost tijesta. Pšenica sa jakim glutenom je pogodna za pravljenje hleba i drugih pekarskih proizvoda.
• Broj pada: Broj pada je mjera aktivnosti enzima u pšenici. Pokazuje koliko brzo tijesto pada kada se pomiješa s vodom. Nizak broj pada može ukazivati ​​na visoku aktivnost enzima, što može dovesti do lošeg kvaliteta pečenja.
• Sadržaj vlage: Sadržaj vlage u pšenici je važan da bi se osigurao rok trajanja i rok trajanja. Previsok sadržaj vlage može dovesti do rasta plijesni, dok prenizak sadržaj vlage može otežati obradu.
• Veličina i tvrdoća zrna: Veličina zrna i tvrdoća utiču na svojstva prerade pšenice. Durum pšenica se često koristi za pravljenje testenina, dok je meka pšenica dobra za hleb i peciva.
• Sadržaj zagađivača: Sadržaj zagađivača kao što su mikotoksini (npr. aflatoksini) i teški metali je važan aspekt kvaliteta pšenice. Visok nivo zagađivača može predstavljati rizik po zdravlje i ograničiti upotrebu pšenice.
• Čistoća: Čistoća pšenice se odnosi na prisustvo zagađivača kao što su sjemenke korova, plijesan ili druge žitarice. Visok stepen čistoće je važan za osiguranje kvaliteta i ukusa krajnjih proizvoda.

Ove kriterije kvaliteta koriste farmeri, trgovci, mlinovi i proizvođači hrane kako bi ocijenili kvalitetu pšenice i osigurali da ispunjava zahtjeve za preradu i potrošnju.

upotreba pšenice

Zbog svoje svestranosti, pšenica se koristi u raznim oblastima. Evo nekih od glavnih upotreba pšenice:

• Hrana: Pšenica je važna žitarica u ljudskoj ishrani. Koristi se u proizvodnji kruha, peciva, tjestenine, muslija, proizvoda od žitarica i mnogih drugih namirnica. Pšenično brašno je osnovni sastojak mnogih recepata i koristi se za pravljenje tijesta, umaka i drugih namirnica.
• Hrana za životinje: Pšenica se takođe koristi kao hrana za stoku kao što su goveda, svinje i živina. Sadrži hranjive tvari poput proteina, ugljikohidrata i vlakana koji doprinose ishrani životinja.
• Bioetanol: Pšenica se može koristiti za proizvodnju Bioetanol koji se koristi kao obnovljivi izvor energije u industriji goriva. Fermentacijom pšeničnog škroba nastaje etanol, koji se može koristiti kao gorivousatz ili kao zamjena za fosilna goriva.
• Slama: Slama od žetve pšenice često se koristi kao posteljina za životinje ili se može koristiti za izradu papira, celuloze, izolacije i drugih proizvoda.
• Industrijska primjena: Pšenica se također može koristiti u industriji, na primjer za proizvodnju ljepila, boja, lakova, tekstila i drugih proizvoda.
• Izvoz: Pšenica je važna izvozna stavka za mnoge zemlje. Zemlje sa visokom proizvodnjom pšenice često izvoze velike količine pšenice kako bi zadovoljile potražnju na međunarodnom tržištu.

Upotreba pšenice varira u zavisnosti od regiona, kulture i ekonomskog sistema. U mnogim zemljama pšenica je osnovna hrana i igra važnu ulogu u sigurnosti hrane i trgovini.

Uzgoj pšenice u Ukrajini, Kazahstanu i Evropi

Uzgoj pšenice u Ukrajini, Kazahstanu i Evropi igra važnu ulogu u globalnoj proizvodnji pšenice.

Ukrajina je jedan od najvećih proizvođača pšenice u svijetu. Zemlja ima plodno poljoprivredno zemljište i povoljnu klimu za uzgoj pšenice. Ukrajinska vlada je ohrabrila uzgoj pšenice posljednjih godina i znatno povećala izvoz pšenice. Glavna područja uzgoja su u centralnoj i južnoj Ukrajini, gdje su tlo i klima posebno pogodni za uzgoj pšenice.

Kazahstan je još jedan veliki proizvođač pšenice u regionu. Zemlja ima velike poljoprivredne površine i kontinentalnu klimu pogodnu za uzgoj pšenice. Kazahstan ima dugu tradiciju uzgoja pšenice i izvozi veliki dio svoje proizvodnje. Glavna područja uzgoja su u sjevernim i centralnim regijama zemlje.

Evropa je glavni region za uzgoj pšenice, posebno u zemljama poput Francuske, Nemačke, Rusije, Poljske i Velike Britanije. Evropske zemlje imaju različite klimatske uslove i poljoprivredne metode koje utiču na uzgoj pšenice. U nekim zemljama pšenica se uzgaja kao glavna kultura, dok se u drugim zemljama pšenica uzgaja kao sporedna kultura ili kao dio plodoreda. Evropa je i veliki proizvođač i potrošač pšenice, a deo proizvodnje je namenjen izvozu.

Na uzgoj pšenice u ovim regijama utiču različiti faktori, uključujući klimu, kvalitet tla, poljoprivredne prakse, vladine politike i potražnju na tržištu. Proizvodnja pšenice u Ukrajini, Kazahstanu i Evropi doprinosi globalnoj ponudi pšenice, utičući na cene i trgovinu na međunarodnom tržištu.

Dinamika cijena pšenice u svijetu u posljednjih 10 godina

Na dinamiku cijena pšenice u svijetu u posljednjih 10 godina uticali su različiti faktori. Evo nekoliko ključnih razvoja:

• 2011-2012: U 2011. i 2012. godini, cijene pšenice su naglo porasle zbog nekoliko faktora. To je uključivalo suše u važnim regionima za uzgoj pšenice, kao što su USA, Rusije i Australije, što je dovelo do neuspjeha uroda. Rastu cijena doprinijela je i sve veća potražnja za pšenicom iz zemalja u razvoju poput Kine i Indije.
• 2013-2014: Cijene pšenice su pale u 2013. i 2014. kako su se poboljšali uslovi žetve i povećala globalna proizvodnja pšenice. Povećana proizvodnja u zemljama poput USA, Rusija i Evropska unija dovele su do prekomjerne ponude i pada cijena.
• 2015-2016: Cijene pšenice ostale su relativno stabilne u 2015. i 2016. godini. Iako su postojale neke regionalne vremenske varijacije koje su uticale na žetvu, uticaj je nadoknađen globalnom prezasićenošću pšenicom.
• 2017-2018: Cijene pšenice su ponovo porasle u 2017. i 2018. zbog suše i suhoće u ključnim regijama za uzgoj pšenice, kao što su USA, Australije i Evropske unije dovele su do propadanja usjeva. Poskupljenju je doprinijela i sve veća potražnja za pšenicom iz Azije, posebno Kine.
• 2019-2020: Cijene pšenice ostale su relativno stabilne u 2019. i 2020. godini. Iako je postojala određena regionalna vremenska varijabilnost koja je uticala na žetvu, uticaj je ponovo neutralisan globalnom prezasićenošću pšenicom.

Perspektive uzgoja pšenice

Perspektive uzgoja pšenice su obećavajuće jer je pšenica jedna od najvažnijih žitarica u svijetu i postoji velika potražnja kako za ljudsku ishranu tako i za stočnu hranu. Evo nekoliko perspektiva za uzgoj pšenice:

• Rast stanovništva: Svjetska populacija se stalno povećava, a sa njom i potreba za hranom, uključujući žitarice kao što je pšenica. Pšenica je važan izvor hrane za mnoge ljude širom svijeta, posebno u zemljama s velikom potrošnjom kruha, tjestenine i drugih proizvoda od pšenice.
• Trendovi u ishrani: Svest o zdravlju i trendovi u ishrani doveli su do toga da proizvodi od pšenice kao što su hleb i testenina od celog zrna postaju sve popularniji. Ovo je povećalo potražnju za visokokvalitetnom pšenicom koja će se koristiti u proizvodnji ovih proizvoda.
• Hrana za životinje: Pšenica se takođe koristi u hrani za životinje, posebno u industriji peradi i svinja. Sve veća potražnja za mesnim proizvodima širom svijeta dovodi do povećane potrebe za pšenicom kao stočnom hranom.
• Mogućnosti za izvoz: Zemlje sa jakom proizvodnjom pšenice imaju dobre izvozne mogućnosti jer se pšenicom trguje na međunarodnom tržištu. Povećana potražnja za pšenicom iz zemalja u razvoju, kao što su Kina i Indija, nudi dodatne mogućnosti prodaje za proizvođače pšenice.
• Klimatske promjene: Klimatske promjene predstavljaju izazov za uzgoj pšenice, budući da se klimatski uslovi u mnogim regijama uzgoja mijenjaju. Očekuje se da će se regije uzgoja pšenice promijeniti u budućnosti, donoseći nove mogućnosti i rizike za uzgoj pšenice.

Važno je napomenuti da izgledi za uzgoj pšenice zavise od mnogih faktora, uključujući vremenske uslove, prinose usjeva, odnose potražnje i ponude, trgovinske politike i tehnološki razvoj. Poljoprivrednici se moraju prilagoditi ovim promjenama i usvojiti održive poljoprivredne prakse kako bi osigurali dugoročnu održivost uzgoja pšenice.